Μαρία Κάλλας. Μια μοναδική προσωπικότητα και
όχι μόνο. Ότι και να γράψω για την Κάλλας είναι λίγο. Με αφορμή το σημερινό doodle της Google που τιμά την
Ελληνίδα ντίβα της όπερας, για την 90ή επέτειο από τη γέννησή της, ας ρίξουμε
μια σύντομη ματιά στην πολυτάραχη ζωή της αξέχαστης Ελληνίδας.
 |
| Η Μαρία Κάλλας στο σημερινό doodle της Google |
H Μαρία Κάλλας, υπήρξε κορυφαία υψίφωνος και είναι
από τις πλέον γνωστές παγκοσμίως
γυναίκες της όπερας.
Η Μαρία Άννα Σοφία Καικιλία Καλογεροπούλου,
γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 2 Δεκεμβρίου 1923 και πέθανε στο Παρίσι στις 16
Σεπτεμβρίου 1977.
Η καριέρα της Μαρίας
Κάλλας είναι ευρέως γνωστό πως στιγματίστηκε από σκάνδαλα. Δικαστικές διαμάχες
με αυτοανακυρησσόμενους ατζέντηδες, η δύσκολη σχέση με τη μητέρα της, μια
διαμάχη με τη La Scala, η ματαίωση εκ μέρους της μιας παράστασης της Norma το
1958 στην Όπερα της Ρώμης, μετά την πρώτη πράξη παρ’ όλη την παρουσία του
Προέδρου της Ιταλίας, οδήγησαν σε φήμες για μια δύστροπη, απαιτητική και αγενή
Diva.
Η Μαρία Κάλλας έκανε το επαγγελματικό της
ντεμπούτο το 1942 στο μικρό ρόλο της Βεατρίκης στην οπερέτα “Boccaccio” του
Franz von Suppé . Μια συνάδελφός της ομολογεί ότι ακόμα και στις πρόβες το
ταλέντο της ήταν φανερό. Από τότε ωστόσο άρχισαν οι προσπάθειες υπονόμευσης
της. Τα υποτιμητικά σχόλια από τις συναδέλφους της στα παρασκήνια, την ώρα που
η Μαρία Κάλλας τραγουδούσε, ήταν συχνό (ελληνικό) φαινόμενο. Παρόλα αυτά η
Μαρία Κάλλας πήρε τον πρώτο της πρωταγωνιστικό ρόλο το 1942 στην Τόσκα. Οι
κριτικές ήταν διθυραμβικές.
Σοκαριστική
φωνή: Το φαινόμενο Μαρία Κάλλας
Η φωνή της, μπορούσε
να χωριστεί σε τρία διαφορετικά και ευδιάκριτα “ρετζίστρα” (περιοχές). Τη
στηθική περιοχή, την οποία χρησιμοποιούσε για δραματικότητα στην έκφραση, τη
μεσαία της περιοχή, την οποία χαρακτηρίζουν ως “μπουκωμένη”, και την κεφαλική
περιοχή που τη χαρακτηρίζουν ως λαμπερή, αλλά τραχιά και διαπεραστική και με
εμφανές “μπαλάρισμα” στις ψηλές νότες, πράγμα το οποίο παραδεχόταν και η ίδια.
Ο συνδυασμός όγκου, βάρους, έκτασης και ευλυγισίας στη φωνή της Μαρίας Κάλλας
είναι μοναδικός. Αν και η Μαρία Κάλλας δεν είχε ομαλά περάσματα ανάμεσα στις 3
αυτές περιοχές, ο τρόπος που τα χρησιμοποιούσε για χάρη της ερμηνείας ήταν
αξιοθαύμαστος. Η ίδια έλεγε πως δεν την ικανοποιούσε η φωνή της, η ακρόαση της
πρώτης ηχογράφησης ήταν σοκαριστική. Παρόλα αυτά έμαθε να την ανέχεται.
Η μουσική της
αντίληψη εγκωμιάστηκε, επίσης, από συγχρόνους και μεταγενεστέρους της. Το
“φραζάρισμα”, η ικανότητά της να δίνει δραματουργικό νόημα ακόμα και στις πιο
δύσκολες “καντέντσες”, οι δυναμικές και η ρυθμική της αντίληψη υπήρξαν κατά
πολλούς αξεπέραστα. Όλα αυτά συνδυασμένα με ερμηνευτική δεινότητα, που πρώτη
φορά συναντούσε ο κόσμος του λυρικού θεάτρου, έκαναν το φαινόμενο Μαρία Κάλλας.
Ωστόσο, με το
πέρασμα των χρόνων η φωνή της άρχισε να παρακμάζει, και οι θεωρίες πολλές.
Άλλοι κατηγορούν την απώλεια βάρους, άλλοι την ελλιπή στήριξη της φωνής, άλλοι
την έλλειψη αυτοπεποίθησης μπροστά στην υπεράσπιση ενός κολοσσιαίου ονόματος
που η ίδια έφτιαξε, άλλοι τη λάθος επιλογή ρόλων που κούρασαν από νωρίς τη φωνή
της, άλλοι πάλι τη θυελλώδη προσωπική της ζωή.
Προσωπικές σχέσεις
Η σχέση της Μαρίας
Κάλλας με τη μητέρα της δεν ήταν ποτέ καλή και συνέχισε να χειροτερεύει στην
Ελλάδα. Κατά τα λεγόμενα της Μαρίας Κάλλας, η μητέρα της έδειχνε την αδυναμία
και την προτίμησή της στην αδελφή της Υακίνθη, η οποία ήταν λεπτή, όμορφη και
φιλική, σε αντίθεση με τη Μαρία που ήταν παχιά, άσχημη και αδέξια. Αυτό της
στέρησε μια κανονική και ευτυχισμένη παιδική ηλικία. Σύμφωνα με την ίδια, η
μητέρα της την υποχρέωνε να τραγουδάει για τους Γερμανούς κατακτητές
προκειμένου να στηρίζει οικονομικά την οικογένεια τη δύσκολη περίοδο του
πολέμου, ακόμα και να βγαίνει με Γερμανούς και Ιταλούς στρατιώτες για χρήματα,
όπως εκμυστηρεύτηκε στη mezzo-soprano και στενή της φίλη Giulietta Simionato. Η
Μαρία Κάλλας ποτέ δεν συγχώρησε τη μητέρα της γι' αυτό.
Σε μια προσπάθεια
εξομάλυνσης των ήδη τεταμένων σχέσεών τους, η Μαρία Κάλλας πήρε τη μητέρα της
μαζί στην πρώτη της επίσκεψη στο Μεξικό το 1950. Αυτό το ταξίδι είχε τα
αντίθετα ακριβώς αποτελέσματα και έκτοτε οι δυο τους δεν ξανασυναντήθηκαν ποτέ.
Ενώ ήταν ακόμη
παντρεμένη με τον Giovanni Battista Meneghini,
έναν μεγαλύτερο, πλούσιο επιχειρηματία που τον παντρεύτηκε το 1949, η
διάσημη σοπράνο, το 1957, γνώρισε τον Έλληνα εφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση σε ένα
πάρτι που η Elsa Maxwell έδωσε προς τιμήν της. Η γνωριμία αυτή υπήρξε καταλυτική
για τον γάμο της.
Να σημειωθεί πως ο
Μενεγκίνι έχοντας και ρόλο μάνατζερ άσκησε μεγάλη επιρροή στην καριέρα της
Κάλλας, υποβάλλοντας την σε δίαιτα με σκοπό να αποκτήσει καλύτερη εμφάνιση και
αποτρέποντας την από κάθε βιοτική ενασχόληση με την οικονομική κάλυψη, που της
παρείχε. Έτσι τον ίδιο χρόνο η Κάλλας κάνει καλλιτεχνικές εμφανίσεις στο
Μπουένος Άιρες και το 1950 στο Μεξικό.
Η σχέση με τον Ωνάση
ωστόσο, πήρε μεγάλη δημοσιότητα και το 1959 η Μαρία Κάλλας άφησε τον μέχρι τότε
σύζυγο της για τον Ωνάση. Η σχέση τους αποτέλεσε μια από τις πιο
πολυσυζητημένες σχέσεις όλων των εποχών.
 |
| Με τον Α. Ωνάση |
Στις 5 Ιουλίου 1965
εμφανίζεται για τελευταία φορά σε παράσταση όπερας στο Κόβεντ Γκάρντεν με την
"Τόσκα" σε σκηνοθεσία Φράνκο Τζεφιρέλι. Στα 1966 απεκδύεται την
αμερικανική υπηκοότητα και λαμβάνει την ελληνική. Με αυτή της την ενέργεια
λύεται και τυπικά ο γάμος της με τον Μενεγκίνι. Πλέον ελπίζει ότι ο Αριστοτέλης
Ωνάσης θα της ζητήσει να παντρευτούν κάτι που τελικά δεν γίνεται, μια και στις
8 Ιουλίου 1968 ο Έλληνας μεγιστάνας παντρεύεται τη χήρα του Αμερικανού Προέδρου
Κένεντι, Τζάκι. Αυτός ο γάμος βυθίζει σε κατάθλιψη τη μεγάλη σοπράνο.
Στις 25 Μαΐου 1970
μεταφέρεται στο νοσοκομείο και γίνεται γνωστό ότι επεχείρησε να αυτοκτονήσει
λαμβάνοντας μεγάλη δόση βαρβιτουρικών.
Το 1973 σκηνοθετεί στο
Τορίνο μαζί με τον Τζουζέπε Ντι Στέφανο το έργο "Σικελικοί Εσπερινοί"
(I Vespri Siciliani) και την ίδια χρονιά ξεκινά μαζί του μια παγκόσμια
καλλιτεχνική περιοδεία. Στις 8 Δεκεμβρίου η Κάλλας τραγούδησε στην Όπερα των
Παρισίων, όπου το κοινό την κάλεσε στη σκηνή 10 φορές καταχειροκροτώντας την. Η
τελευταία της εμφάνιση έγινε στην πόλη Σαππόρο της Ιαπωνίας στις 11 Δεκεμβρίου
του 1974.
Το 1975 ο Ωνάσης
πέθανε και η Κάλλας πέρασε τα επόμενα χρόνια της ζωής της απομονωμένη μέχρι το
θάνατό της, πιθανότατα από ανακοπή καρδιάς στις 16 Σεπτέμβρη 1977 σε ηλικία 53
ετών. Οι στάχτες της σκορπίστηκαν στο Αιγαίο, σύμφωνα με επιθυμία της ίδιας.
Φως στο μυστήριο του θανάτου της
Το 2010, φως στο
μυστήριο που περιβάλλει το θάνατο της Μαρίας Κάλλας έρχεται να ρίξει ιταλική
έρευνα, η οποία ανατρέπει την άποψη ότι η δημοφιλής σοπράνο πέθανε από υψηλή
δόση βαρβιτουρικών (διότι της είχε στοιχίσει η επώδυνη σχέση της με τον
Αριστοτέλη Ωνάση).
Σύμφωνα με τους
Ιταλούς φωνίατρους Φράνκο Φούσι και Νίκο Παολίλο, που παρουσίασαν τα
αποτελέσματα της μελέτης τους στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, η τραγουδίστρια
υπέφερε από δερματομυοσίτιδα, μία εκφυλιστική νόσο που φθείρει τους μυς και
τους ιστούς, συμπεριλαμβανομένου του λάρυγγα. Έτσι, μοιάζει να εξηγείται και η
συνεχής παρακμή του μεγαλείου της φωνής της, που είχε αρχίσει να γίνεται
αισθητή από τις αρχές της δεκαετίας του ’60.
 |
| Ευτυχισμένες στιγμές από έξοδο τους με τον Ωνάση |
Αφετηρία για τις
ιταλικές έρευνες αποτέλεσαν οι ηχογραφήσεις της διάσημης σοπράνο, τόσο από το
στούντιο όσο και από ζωντανές εμφανίσεις της. Με τη μέθοδο της φασματογραφικής
ανάλυσης οι επιστήμονες εξέτασαν τις ηχογραφήσεις ίδιων κομματιών από
διαφορετικές χρονικές περιόδους και διαπίστωσαν τις αλλοιώσεις στη φωνή της
καλλιτέχνιδας, η οποία έφτασε τα τέλη της δεκαετίας του ’70 να γίνει μέτζο
σοπράνο. Οι δύο φωνίατροι ανέλυσαν επίσης και τα τελευταία βίντεο της Κάλλας,
στα οποία ήταν εμφανής και η μυϊκή χαλάρωση που είχε υποστεί, αφού ο θώρακας
της δεν διατεινόταν κατά τη διάρκεια των αναπνοών. Η μελέτη αυτή έρχεται να
ρίξει νέο και πιθανότατα καθοριστικό φως στη διάγνωση της δερματομυοσίτιδας,
που είχε σχηματίσει ο ιατρός Μάριο Τζακοβάτσο, ο οποίος είχε επισκεφτεί την
τραγουδίστρια το 1975, αλλά είχε κρατήσει κρυφή τη διάγνωση του μέχρι το 2002.
Πηγές:
https://sites.google.com/site/odeiooperaedu/arthra/maria-kallas
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου